Heeft de samenleving enerzijds het onbetwistbare recht zich tegen burgers die zich misdragen beschermen, dan is men anderzijds vaak blind voor de detentieschade die, onvermijdelijk, met vrijheidsberoving gepaard gaat. In het 1e deel van dit artikel werpen we dan ook een blik op enkele negatieve effecten van detentie op je gezondheid. In het 2e deel belichten we de gezondheidszorg in de gevangenissen; theorie en praktijk worden kort maar krachtig aan elkaar getoetst.
Strafinrichting
Mijn ervaringen met een gevangenis, die ik in het kader van Kaffee Detinee heb mogen bezoeken. Kaffee Detinee is een initiatief dat aan geïnteresseerde burgers de mogelijkheid biedt om de gevangenis en haar bewoners te leren kennen.
1. Hoe is het allemaal begonnen?
Na een internationale ervaring van 16 jaar in verschillende landen ben ik terechtgekomen in de KB –nu KBC- als recruteringsverantwoordelijke voor universitair geschoolden.
Tijdens de voorbereiding tot mijn pensionering in het AVO-programma (aanloop voor opruststelling) gaf men ons volgende goede raad: schrijf gedurende 6 maanden op wat men je komt vragen maar wacht 6 maanden om te beslissen wat je na je pensionering gaat doen.
Uit de vele vragen heb ik 2 activeteiten overgehouden. Eén ervan was het bezoeken en begeleiden van gedetineerden.
Ik ben al geruime tijd actief in de gevangenis als imam, eerst als vrijwilliger en sedert enkele jaren als betaalde kracht.
Ik zit al van mijn 21ste in de gevangenis. Gelukkig voor mij vóór en niet achter de tralies want, al is niet elke gevangenis een hel, er zijn gezelligger oorden te bedenken om je dagen in te slijten, dunkt me.
Laat de deur op een kier....
In de gevangenis terechtkomen, is een breuk in de levensloop van iedere gedetineerde, het eindpunt van een levensfase. Niets zal ooit terug worden zoals het is geweest.
Als M. 's morgens op weg naar de gevangenis is, dan flitst het altijd wel even door haar hoofd: wat zal het vandaag zijn... Want niets is zo onvoorspelbaar als een dag in een microkosmos als de gevangenis. Vanaf het moment dat je de gevangenispoort achter je dichtslaat, gaat er een nieuwe wereld open en word je geconfronteerd met allerlei regels en reglementen. Een wereld, waar je niet alleen als gedetineerde, maar ook als personeel, afhankelijk bent van andere mensen. Zelfs om aan mijn werkplek, het lokaaltje van de geestelijke verzorgers, te geraken, heeft M. al 6 maal moeten wachten voordat een deur, na het aanbellen, wordt opengedaan vanuit het controlecentrum (via camerabewaking) en heeft M. zelfstandig 2 deuren ‘mogen’ openen…. En dan kan de werkdag beginnen… Wie heeft er een ‘rapportbriefje’ geschreven om een gesprek aan te vragen…. Wie zal er weer slecht nieuws ontvangen hebben van het thuisfront of aangaande zijn dossier… Enzovoort.
Ouderen achter de tralies getuigenis.
“Ik trek de deur achter me dicht. Dan pas voel ik mijn knieën knikken. Twee uur bleef ik verstoken van de buitenlucht in een kamertje van twee bij drie. Uren waarin ik niet zelf kon beslissen of ik naar buiten kon. De smalle gangen, de lage nauwe deuren, de muffe geur, de rammelende sleutels, ik houd me stoer maar voel me klein, geïntimideerd”.
Wat doet een gevangenisstraf met je gezondheid?
Een verblijf in de gevangenis brengt negatieve gevolgen met zich mee. Men spreekt van detentieschade: verlies van baan, inkomen (en hierdoor vaak ook huisvesting), het stigma van het strafblad welke de re - integratie op de arbeidsmarkt ontzettend bemoeilijkt, een volledige ontwrichting van je sociale leven... Maar de schade gaat verder. Vrijheidsberoving kraakt een mens. Eenzaamheid en sociaal isolement ondermijnen de draagkracht van mensen. Een vrij onzichtbaar probleem, met een zeer negatieve effecten op de gezondheid.